“Biber Gazı Kimyasal Silah Kategorisinde”

Türk Mimar ve Mühendisler Odası Birliği (TMMOB) Kimya Mühendisleri Odası polisin kullandığı biber gazı bombalarının kimyasal silahlar sınıfında olduğunu açıkladı. Açıklamada kullanılan kimyasalların niteliklerine ve sağlık üzerindeki etkilerine yer verildi.

“Yaşadığımız bugünlerde toplumsal olaylarda güvenlik güçleri göz yaşartıcı ve biber gazı olarak bilinen değişik gazlar kullanmaktadırlar. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası olarak daha önceden bu gazların Güvenlik Bilgi Formu (GBF) bilgilerini yetkili makamlardan istediğimiz halde tarafımıza tatmin edici bir açıklama yapılmamıştır.

“Güvenlik kuvvetleri tarafından toplumsal olaylara müdahale amacıyla kullanılan maddeler olumsuz birçok sağlık etkisi bulunan kimyasal maddelerdir. Bu amaçla kullanılan maddeler çok çeşitlidir ancak üç ana grupta toplanmıştır: Göz yaşartıcılar, aksırtıcı kimyasal gazlar ve kusturucular.

“Gaz bombası olarak adlandırılan bu kimyasal silahların içerisinde kullanılan kimyasal maddelerin on beş farklı türü vardır. Toplumsal olaylarda uzun süredir biber gazı olarak bilinen göz yaşartıcı gazlar kullanılmaktadır. Bu gazlar; CS kısaltması ile kullanılan “Chlorobenzylidenemalononitrile”, CN kısaltması ile kullanılan “Chloroacetophenone”, CRkısaltması ile kullanılan “Dibenz (b,f)-1,4-oxazepine”, DM kısaltması ile kullanılan “Chlorodihydrophenarsazine” ve OC kısaltması ile kullanılan biber gazı olarak adlandırılan “Oleoresincapsicum”.

“Eylemlerde kullanılan gazların kapsüllerine baktığımızda Türkiye`de OC, CR ve CS kısaltmalı gazların kullanıldığı görülmektedir. Güvenlik kuvvetleri tarafından kullanılan bu gazlar, 1993 yılında imzalanan Kimyasal silahlar konvansiyonuna göre göz yaşartıcı gazlar sınıflandırmasına girmekte ve “kimyasal silah” olarak nitelendirilmektedir. Sözleşme uyarınca toplumsal olaylarda, kitlenin kontrolü amacıyla kullanılan biber gazı dahil olmak üzere kimyasal gazları silah olarak kullanmak kesinlikle yasaktır.”

Sağlığa Etkileri

* Literatürde bu gazların toksik potansiyelleri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu bildirilmiş ve hiçbir durumda kullanımına izin verilmemesi gerektiği belirtilmiştir.

* Erişkinlerde ölümcül etkilere de yol açabilmektedir ve genel olarak gazın etkileri günler sonra ortaya çıkmaktadır. Özellikle astım hastaları ya da geçirilmiş akciğer rahatsızlığı olan yaşlı hastalarda gaza maruz kalım sonrası ölümler meydana gelebilmektedir ve ülkemizde de bu sebeple kayıt edilen ölümlü vakalar mevcuttur.

* Gazdan etkilenme düzeyi gazın aşırı miktarda kullanımı, kapalı bir ortamda gaza maruz kalma, dakikada solunan gaz partikül sayısının yüksekliği ki bu da aşırı miktar kullanımı ile bağlantılıdır. Gaz; deri, göz ve solunum yollarında ciddi düzeyde tahriş ve tahribat yaratır. Etkileri saniyeler içerisinde başlayarak bir saate kadar sürebilir.

* Deriden emilip sinir uçlarında biriktiğinden kişinin maddenin etkisinden kurtulması saatler alabilmektedir. Kullanılan maddeler aşırı miktarda atıldıysa, kapalı ortamlarda kullanıldıysa, kişiler gazla uzun süre temas etmek zorunda kalmışlarsa ve soluk alıp verme sayısı yüksek olan bireyler varsa sağlık etkilerinin daha yoğun olduğu belirtilmektedir.

* Kullanılan maddeler geç ortaya çıkan sağlık sorunlarına da yol açabilmektedir. Yüksek miktarlarda ve uzamış temas nedeniyle sağlık riskleri çok ciddidir ve ölüme yol açabileceği saptanmıştır. En büyük etkisini gözde, deride, sindirim, dolaşım ve solunum sistemi üzerinde göstermektedir. Özellikle solunum ve dolaşım sistemi üzerindeki etkileri sonucu ölümlere yol açabilmektedir.

* Bu etkilerin dışında bulantı, kusma, fenalık hissi, ishal, ışığa aşırı duyarlılık, baş ağrısı, ajitasyon, kişinin yer ve zaman algısı ile ilgili sorunlar ve panik de rastlanan belirtilerdir.

* Biber gazının sağlık etkileri astım, zatürree, amfizem gibi solunum yolu hastalığı olanlarda, kalp sorunu olanlarda, tanı konmamış anevrizması olanlarda, çocuklarda, yaşlı ve bağışıklık sistemi yetmezliği olanlarda ve gebelerde daha belirgindir. Bu nedenle özellikle alerjik bünyeli kişiler, astım, KOAH ve benzeri solunum yolu hastalıkları olanlar ve kalp hastaları risk altındadır.

Kimya Mühendisleri Odası, OC ve OS gaz bomba ve gaz fişeklerinin kullanımının Anayasa’nın 5., 17. ve 56. maddeleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 2. maddesini ihlal ettiğini, söz konusu silahların Anayasa’nın 24. maddesi ile AİHS’in 10. ve 11. maddelerinde korunan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkını ihlal ettiğini belirtti.  Kimya Mühendisleri Odası bu silahları kullanan ve kullandıranlar hakkında işlem yapılması için Cumhuriyet Savcılığı’nı göreve çağırdı. (EA)