7 soruda TMMOB Tasarısı

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) yapısını değiştirmeyi de kapsayan torba yasa taslağı, kentsel dönüşümden yapı güvenliğine kadar her alanda kamu yararına yapılan her tür denetimi sona erdirecek. 25 kişi bir araya gelip oda kurabilecek, bu odalar şirket faaliyeti yürütüp ihalelere katılabilecek. Bireysel çıkarlar denetimi imkansızlaştırırken, odaların mesleki işlevi tamamen bitecek.

Torba taslağın resmi adı “Yapı Denetimi Hakkındaki Kanun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Taslağı.” TMMOB taslağa bir bütün halinde karşı çıkıyor. TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Sekreteri Süleyman Solmaz, bu karşı çıkışın temel gerekçelerini ve Türkiye’yi bekleyen sorunlu geleceği BirGün’e anlattı. Solmaz’ın mesajı net: Değişen sadece TMMOB yapısı değil, ülkenin geleceği.

-Öncelikle TMMOB anayasanın 135’inci maddesine göre kurulmuş, kamu yararını gözeten tüzel kişiliği olan bir kurum. Yeni taslakta tüzel kişilik kaldırılıyor.

İkincisi TMMOB’nin kurgulanması değişiyor. TMMOB bir merkezdir. Gerekli gördüğü alanlarda oda kurar, odalar da kendi şubelerini oluşturur. Yeni taslak “Her ilde bir meslekten 25 kişi bir araya gelir, odasını kurar” diyor. Bu odalar kendi merkez odalarını örgütlüyor, o merkezler de TMMOB’yi örgütlüyor. Böylelikle TMMOB’nin hiyerarşik yapısı bozuluyor, tersine çevriliyor.

-llk sonucu, mesleki yarar ve disiplini esas alan örgütlenmenin ortadan kalkması. Daha önemli sonucu, TMMOB kamu yararına kurulmuştur, denetim yapar. Bu temel nitelik ortadan kalkıyor. Diyelim ki bir ilde diploması olan 25 makine mühendisi var, ancak bunlar makine mühendisliği yapmıyor, emlakçılık yapıyor. Bunlar bir meslek örgütü kuruyor. Hatta bunu kurmaları kanuni zorunluluk oluyor. Meslekten uzak bu insanların mesleğin gereklerini yerine getirmeleri mümkün değil.

-İkincisi, taslakta deniyor ki “İl odaları iktisadi işletmeler kurabilir ve bu alanda faaliyet yürütebilirler”, yani ticari şirketler kurarlar. Şimdi makine mühendisi diplomasına sahip 25 emlakçı bir il odası kurdu, bunlar işletme oluşturdu. Bu odanın faaliyet alanı ne olacak? Bu oda belediyelerden iş alacak, inşaat yapacak. Bu ticari kurumun denetimine nasıl güvenilir? Taslak TMMOB’nin kamu adına denetleme yetkisini fiilen ortadan kaldırıyor, odaları ticari işletmelere dönüştürüyor. Bireysel çıkarlar ön plana çıkıyor.

-Evet. Seçimlere müdahale etme, seçim şeklini değiştirme gibi çabalara girdiler, sonuç vermedi. Odaları alamadılar. Şimdi TMMOB’yi tamamen etkisizleştirme yoluna gidiyorlar.

-Bu da önemli bir sorun. TMMOB kamu yararı için hükümet etkilerinden uzak tutulmuştur. Kendi yönetmeliğini kendisi hazırlar, delegeler kabul eder, yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanır. Yeni taslakta, il odalarının, merkez odaların ve TMMOB’nin yönetmeliği ilgili bakanlığın onayına sunuluyor. Bakanlık onay verirse yönetmenlik yayınlanıyor. Bu da bütün oda çalışmasını, siyasetin etki alanına sokuyor.

-TMMOB dünyanın çeşitli ülkelerindeki meslek örgütleriyle ilişki kurar. Toplum yararına, ülke yararına işler ve mesleki gelişmeler için. Taslak bu ilişkiyi bakanlığın denetimine bağlıyor. Yani bir başka ülkedeki mesleki örgütlenmeyle bağlantı kurmak için, TMMOB’ye bakanlıktan izin alma zorunluluğu getiriliyor.

– TMMOB yasa değişikliğinin bir torba yasa taslağı ile ortaya konulması çok önemli. Torba taslakta 13 ayrı kanun düzenlemesi var, düzenlemeler toplumun hemen hemen her kesimini ilgilendiriyor. Kıyı yasası, mera kanunu, yapı denetim kanunu, kentsel dönüşüm kanunu gibi kanunlar değişiyor. Hükümetin TMMOB’de değişiklik yapma ihtiyacı, bu alanlarla birlikte ele alındığında daha net ortaya çıkıyor. İktidar yeni bir süreç örgütlüyor. Yukarıdan aşağıya bilgi ilişkisinin kesildiği, neden ve nasıl sorgulamasının yapılamadığı bir süreç örgütleniyor. Bu iktidar 10 yılda 136 milyar dolarlık özelleştirme yaptı. Yıllar içinde özelleştirmelerde kamu yararının sorgulanması etkisizleştirildi. Sokaktaki insanın elinden neyin alındığını bilmesi imkansız hale getirildi. Şimdi özelleştirilmelerin sonuna doğru geliniyor. Yeni para kaynakları yaratılması lazım, iktidar torba tasarıdaki 13 değişiklikle, TMMOB’nin kamu yararına denetlediği alanları değiştiriyor. Bireysel çıkarlar için, sermayenin paylaşımı için kullanılacak alanlar yaratmaya çalışıyor.

Bakın değişen sadece TMMOB yapısı değil, ülkenin geleceği. Bu yasaya bu gözle bakılmalıdır. Bu iktidar kalıcı değildir mutlaka gidecektir ama bu yapılanlar ülkenin gelecek kuşaklarını etkileyecektir. Bütün toplum bu torba yasa taslağını Meclis’e gelmeden engellemelidir.