Eczacı Karlılıkları Giderek Azalıyor
Öncelikle nedir bu ilaç fiyat kademeleri meselesi ?
Hepimizin bildiği üzere, döviz kurundaki değişime bağlı olarak yapılan ilaç fiyat güncellemeleri ile ilaçların fiyatı yükselirken, ilaç fiyat kademelerinin güncellenmemesi sebebiyle eczacının karlılığı giderek azalıyor.
Güncelleme işlemine dayanak oluşturan kararla[1] eczacı ve depocu karlılıkları beş kademede 2015 yılında alınan karara göre, aşağıdaki gibi uygulanıyor:
Kademeleri belirleyen bu fiyat aralıkları 2015 yılından bu yana güncellenmedi bununla beraber, ilaç fiyatlarında her yıl yapılan güncellemelerle bir çok ilac üst kademelere taşındı. Zam alarak üst kademelere taşınan ilaçların kar oranları azaldı ve bu tablo 2015’ ten bu yana eczacı ve depocu karlılığının yıldan yıla giderek azalması ile sonuçlandı.
Bir örnek eczane için yalnızca 2020-2021 geçişinde, ortalama değerler üzerinden basitçe hesapladığımızda,
Örneğin, Şubat 2021’ de %20’ lik bir ilaç fiyat artışı yapılacağı varsayılırsa ;
| KADEMELER | ZAMLI KADEME | ÜRÜN SAYISI | ESKİ FİYAT | YENİ FİYAT |
| 1 | 1 | 739 | 25,0% | 25,0% |
| 1 | 2 | 245 | 25,0% | 25,0% |
| 2 | 2 | 2389 | 25,0% | 25,0% |
| 2 | 3 | 175 | 25,0% | 25,0% |
| 3 | 3 | 443 | 25,0% | 25,0% |
| 3 | 4 | 123 | 25,0% | 24,3% |
| 4 | 4 | 352 | 23,4% | 22,2% |
| 4 | 5 | 84 | 21,0% | 19,9% |
| 5 | 5 | 817 | 13,6% | 13,3% |
| Genel Toplam | 5367 | 20,72% | 20,45% | |
| 0,27% |
Hesaplama ilaç kademelerinin dağılımı bakımından genel ortalama dikkate alınarak yapılmıştır. Yani %20’lik ilaç fiyat zammının yaratacağı kademesel değişimin eczane karlılığına yansıması, ilaç fiyat kararnamesinde bilindiği üzere Eczacı Karlılığı ilk üç kademede %25’e sabitlenmiştir. Bundan dolayı ilk üç kademede negatif bir etki yoktur. Eczane tarafındaki negatif etki 3. Kademeden 4. kademeye, 4. Kademenin kendi içerisinde, 4. Kademeden 5. Kademeye ve 5. Kademenin de kendi içerisindedir.
Bir örnek olarak incelenen, zam öncesi Ağırlıklı Kademeli Eczacı Karlılığı %20,72 olan eczanenin, zam sonrası Ağırlıklı Kademeli Eczacı Karlılığı %20,45’e düşecektir.
Kademe dağılımı bu ortalamadan farklı olan, örneğin 4. Ve 5. Kademe ağırlığı daha yüksek olan eczanelerin karlılığı oransal olarak daha da fazla düşecektir. Bunun yanında unutulmamalıdır ki geçtiğimiz yıllarda bu güncellemenin yapılmayışıyla, 2015 yılından bu yana karlılıklarımız bir önceki yıla göre eczane ürün gamına göre değişen oranlarda ancak düşerek seyretmiştir.
Yanı sıra 2020- 2021 yılları için geçirmekte olduğumuz olağan üstü salgın sürecinde, B Grubu reçetelerin sayılarının azalmasıyla beraber, eczane cirolarındaki 1. 2. ve 3. kademe ilaçların ağılıklarının azalması ile Türkiye ilaç pazarında 4. Ve 5. kademe ilaçların ağırlığının belirgin olarak yükseldiği izlenebilmektedir.
Dağıtım kanalları bakımından ise; 4. ve 5. Kademe ilaçların depocu brüt karlılıklarının %4 ve %2 olduğu ve 1. 2. ve 3. dahil her kademe geçişinde depocular için, karlılığın azaldığı da dikkate alındığında, bu karlılık düşüşünün dağıtım kanallarına daha yüksek oranda yansıdığı ve yansıyacağı anlaşılmaktadır. Depoculuk faaliyet giderlerinin cirodan, büyük oranda %2’ nin oldukça üstünde bir pay aldığı bilgisiyle beraber değerlendirildiğinde güncelleme yapılmayışının sektörü negatif olarak, farklı oranlarda ama mutlaka etkilediği anlaşılabilmektedir.
Karlılıklarımızın günden güne erimesinin önüne geçmek için!
Çözüm yolları açık ve ortadadır:
Kademeleri belirleyen fiyat aralıkları, ilaç fiyat değişimleri oranında güncellenmelidir.
Kademelerdeki karlılık oranları erimenin önüne geçecek biçimde yükseltilmelidir.
Ve bu değişiklikler, mevzuat gereği içinde bulunduğumuz Aralık ayı içerisinde yapılmalıdır.
Zira, “Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ” in, Gerçek kaynak fiyat değişiklikleri başlıklı 10 uncu maddesinde yer alan takvim kapsamında firmalar tarafından Kuruma yapılan başvurular ve Kurumca yayımlanan ara listelere itirazların değerlendirmelerinin, her yıl olduğu gibi bu yıl da Aralık ayında yapılacağı hepimizin malumudur.
Meslek örgütlerimiz, fiyat değişikliği olacak ilaçların güncel listelerini yayınlamaktan öte, eczanelerimizin eriyen karlılıklarıyla sonuçlanan bu durumu dikkate almak, konu ile ilgili eczacı kamuoyunu bilgilendirmek, karlılıklarımızın giderek erimesi karşısında mücadele etmek, gerekli girişimlerde bulunarak süreç ve sonuçları eczacı kamuoyunun dikkatine sunmakla görevlidir.
[1] 10 Temmuz 2015 Tarihli ve 29412 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 2015/7752 Sayılı BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNLERİN FİYATLANDIRILMASINA DAİR KARAR https://www.titck.gov.tr/faaliyetalanlari/ilac/ilacta-fiyatlandirma
